Զորյանը Նար-Դոսի ամաչկոտության մասին

Ասի, որ համեստ էր, բայց դա սովորական համեստություն չէր, այլ տարօրինակ մի երևույթ. ամաչում էր անգամ նոր զգեստը և նոր կոշիկը հագնել անմիջապես. նախ տալիս էր եղբորը կամ եղբոր որդուն, որ հագնեն միառժամանակ, մինչև որ կանցներ նրանց փայլն ու ճռճռոցը:

Ինչպես գրականության մեջ, այնպես էլ կյանքում տանել չէր կարողանում պոռոտ ու ճռճռան բաներ: Սիրում էր «պարզին վսեմությունը»:

Երբ իր գրվածքները գովում էին մոտը, կարմրում էր, ամաչում և խոսք չէր գտնում ասելու: Համեստ էր այն աստիճան , որ չէիր ուզում հավատալ, թե այդ մարդը թիֆլիսեցի է՝ սրախոս լոթիների ու կենսուրախ մոքալաքների հայրենակիցը: Ավելի շուտ թվում էր՝ հանկարծ լուսավորականության կենտրոն ընկած գյուղական մի անհամարձակ ուսուցիչ:

«Պայքար» վեպը վաղուց պատրաստ էր, և միջոց չուներ տպագրելու: Առաջարկում, խորհուրդ էին տալիս , որ հանձնի Հրատարակչական ընկերություն: Ամաչում էր: Քսանհինգ տարվա գրողի ստաժ ունեցող հեղինակն ամաչում էր ձեռագիրը տանել Հրատարակչական ընկերություն:

-Ես ինչպե՞ս տանեմ, թե գրվածքս տպեցեք…Ծը, անհարմար է:

-Տվե’ք մի ուրիշի, թող նա տանի…

-Է, կընդունե՞ն որ…

-Ի՞նչ եք ասում, պարոն Նար-Դոս, ձեր վեպն էլ, որ չընդունեն, ո՞ւմը պիտի ընդունեն:

-Ես ի՞նչ գիտեմ,-ուսերը վեր էր քաշում նա:

Այստեղ կար, իհարկե, և այն երկյուղը, որ կարող են հանկարծ մերժել, և նա չէր ուզում, որ այդպիսի դառնության ենթարկեր իրեն, որովհետև այդ ժամանակ Հրատարակչականի տեր ու տնօրենները մարդիկ էին, որոնց հետ ո’չ ծանոթ էր, ո’չ էլ հարաբերություն ուներ:

Нельзя же так, в самом деле...,-Տերյանը Թումանյանի մասին

Ապրիլի սիզբն էր: Վահան Տերյանը Պետերբուրգից Թիֆլիս եկավ և մեկնեց Գանձա՝ հոր թաղմանը: Գանձայից վերադառնալով, Թիֆլիսում մնաց մեկ ամսից ավելի : Հաճախ էր լինում հայրիկի մոտ: Գրողների ընկերության երեկույթները ոգևորությամբ շարունակվում էին: Տերյանը գոհունակությամբ ներկա էր լինում այդ երեկույթներին: Միայն թե ափսոսում էր հայրիկի կորցրած ժամանակը: Նրան դուր չէր գալիս, որ հայրիկն էր երեկույթ կազմակերպում, բացման խոսք ասում, մանավանդ, երբ երեկույթի ժամանակ տեղից վեր էր կենում և ուշացած պատվավոր հյուրերին աթոռ առաջարկում կամ նման մանր բաներով զբաղվում: Տերյանը բարկանում էր. «Իվան Ֆադեյիչը ամեն օր չպետք է քաղաքում երևա, ամեն երեկույթի գա, հասարակության մեջ լինի, խոսի, ամեն բան անի, ամենքի համար վազվզի: Նա իրեն թանկ պիտի պահի, մեկ-մեկ պիտի երևա, էն էլ կառքով: Он должен иметь особый выезд, պրոսպեկտով մի անգամ անցնի, որ ժողովուրդը նրան հեռվից տեսնի во весь рост, տեսնողը փողոցում կանգնի, մատով ցույց տա, ասի՝  Հովհաննես Թումանյանն է անցնում: Нельзя же так, в самом деле...»:
Հայրիկին էլ էր ասում, որ իրեն թանկ պահի, ժամանակը գնահատի, գրականությամբ պարապի: Հայրիկը ծիծաղում էր, ձեռքը թափ տալիս սովոր շարժումով և ասում. «Դատա՛րկ բաներ ես ասում, Վահան, էսպե՛ս է լինելու մեր կյանքը...»

Նվարդ Թումանյանի <<Հուշեր և զրույցներ>> գրքից

Պ. Սևակ: Թումանյանն իմ պապն է

 
Պարույր Սևակը Թումանյանի մասին հոդված է գրում, որտեղ ասում է. «Ուզում եք Թումանյանին Աստված հռչակեք, կհամաձայնեմ, իսկ մեծ բանաստեղծ՝ երբե՛ք»:
Ճանաչված քննադատներից մեկն էլ, չհամաձայնելով Սևակի որոշ թեզերին, պատասխան հոդված է գրում: Հոդվածը չի տպագրվում, բայց Սևակը այն կարդում է: Իսկ արձագանքը լինում է հետևյալը.
- Ուրեմն դու ցանկանում ես Թումանյանին պաշտպանել ինձնի՞ց, ինչպե՞ս կարող է տգետը որևէ մեկին, այն էլ մեծին պաշտպանել: Հովհաննես Թումանյանը իմ պապն է, իսկ քո տատի նույնիսկ սիրեկանը չէ...

Աղբյուրը՝ armgrak.info

13 տերմին, որ կարող ենք փոխառել կամ փոխառել ենք անգլերենից

Սիկվել (անգլ. Sequel [siːkwəl], լատ. sequo`շարունակում եմ) – գիրք, կինոնկար կամ ցանկացած այլ ստեղծագործական պատմություն, որը փաստացի իրենից ներկայացնում է այլ ստեղծագործության շարունակությունը: Սիկվելների հատուկ խումբ են կազմում «հոգևոր սիկվելները», որոնք որևէ ստեղծագործության ուղղակի շարունակությունը չեն, բայց միևնույն ժամանակ հաշվի են նստում մի շարք նույն հասկացողությունների և գաղափարների հետ, ինչպես և դրանց նախորդող ստեղծագործությունները:

Պրիկվել (անգլ. Prequel, ստեղծված pre-(մինչ) նախածանցի և sequel բառի համադրմամբ)- Ստեղծագործություն, որը ժամանակագրական կարգով նկարագրում է իրադարձություններ՝ կատարված մինչև հիմնական ստեղծագործությունը: Պատկերացրեք վեպ, որը գրված է ոմն հերոսի մասին, և նկարագրում է համաշխարհային 2-րդ պատերազմի տարիները: Հետո հեղինակը գրում է մեկ այլ գիրք, որտեղ ցույց է տալիս նույն հերոսին արդեն մինչպատերազմական տարիները(հենց դա էլ կոչվում է պրիկվել):

Ինտերկվել (անգլ. Interquel, inter(միջև)+sequel)- գեղարվեստական գործ, ստեղծագործություն, որի իրադարձությունները տեղի են ունենում մինչ այդ լույս տեսած այլ ստեղծագործությունների միջև: Այդ կերծ ինտերկվելը մի ստեղծագործության համար դառնում է սիկվել, մյուս ստեղծագործության համար պրիկվել:

Միդկվել (անգլ. Midquel, middle(կես, մեջտեղ)+ sequel)- ֆիլմ, գիրք կամ ցանկացած այլ գեղարվեստական ստեղծագործություն, որտեղ զարգանում է նախորդ ստեղծագործությունների սյուժեն: Միդկվելի յուրահատկությունը կայանում է նրանում, որ այն ժամանակագրորեն վերաբերում է հիմնական սյուժեյի ընթացքին, ի տարբերություն սիվելի, որը հաջորդում է հիմք-ստեղծագործությանը, և պրիկվելի, որը նախորդում է դրան: Օրինակ՝ «Բեմբի 2» անիմացիոն ֆիլմը, որը ցույց է տալիս գլխավոր հերոսի հասունացումը, ինչը չի ցուցադրված «Բեմբի» մուլտֆիլմում:

Տրիկվել–հանդիսանում է սիկվելի սկիվելը, այսինքն հաջորդական ստեղծագործություններից երրորդը: Օրինակ՝ «Ազատության 50 երանգները» գիրքը հանդիսանում է «Մոխրագույնի 50 երանգները» և «50 երանգով ավելի մուգ» գրքերի շարունակությունը:

Կվադրիկվել- հաճախ օգտագործվում է որպես բնութագրիչ ստեղծագործության 4 -րդ բաղադրիչի համար: Օրինակ՝ «Taxi 4» ֆիլը հանդիսանում է «Taxi» ֆիլմի կվադրիկվելը:

Սփին-օֆ (անգլ. spinn-off)- հանդիսանում է գեղարվեստական ցանկացած ստեղծագործության թեմաներից մեկի անջատված և դրա հիման վրա ստեղծված նոր թեմայի բնութագրիչ անունը: Սփին-օֆերը հիմնականում հաճախադեպ երևույթ են սերիալների դեպքում, օրինակ «Ֆլեշը»(The Flash) «Նետ» (Arrow) սերիալի սփին-օֆն է, «Առաջնածինները» (The Originals)՝ «Վամպիրի օրագրերը» (The Vampire Diaries) սերիալի:

Դիալոգիա- Բոլորիս քաջ հայտնի տրիոլոգիայի «ընկեր» տերմինն է, որով անվանվում են սյուժետային գծով իրար կապված երկու գեղարվեստական ստեղծագործությունները: Դրանից հետո «Տրիալոգիա», «Թեթրալոգիա», «Պենտալոգիա»(անգլերենում հաճախ փոխարինվում է «Քվինտետ» տերմինով), «Հեքսալոգիա», «Հեպտալոգիա» և այլն:

Կամեո (անգլ. cameo,  [ˈkæmioʊ])- Գեղարվեստական ցանկացած ստեղծագործության մեջ (Ֆիլմ, թատերական ներկայացում և այլն) որևէ էպիզոդիկ կերպար, որի ենթատեքստում կարելի է հասկանալ հանրաճանաչ որևէ մարդու:

Ռիմեյք (անգլ. remake, բառացիորեն՝ վերամշակում)- Հայտնի որևէ ստեղծագործության (հիմնականում՝ ֆիլեր, բազմասերիանոց կինոնկարներ) վերաթողարկում՝ փոխոխության ենթարկված սյուժեով և նոր ստեղծագործական անձնակազմով: Օրինակ՝ «Կապիտան Ամերիկա»(1944) ֆիլմը գրեթե ամեն երեսնամյակում ունի իր ռիմեյքը. 1979 թ. «Կապիտան Ամերիկա», 1990 թ. «Կապիտան Ամերիկա», 2011թ. «Կապիտան Ամերիկա: Առաջին Վրիժառուն»:

Քավըր-տարբերակ (անգլ. cover version): Երաժշտական հայտնի ստեղծագործության կատարում այլ խմբի կամ անհատի կողմից: Քավըր տարբերակը կարող է իր մեջ պահպանել օրիգինալ տարբերակից ինչ-որ մաս, սակայն դրան համադրվում է նաև նոր տարբերակը:

Ռեմիքս (անգլ. Re-mix)- երաժշտական ստեղծագործության տարբերակ՝ ձայնագրված օրիգինալ տարբերակից ավելի ուշ և ավելի ժամանակակից արանժիրովկայով: Հաճախ ռեմիքսը իրենից ներկայացնում է օրիգինալ կատարման տեմպը փոխած  տարբերակը, այդ պատճառով էլ հասարակությունը, ռեմիքս ասելով, անմիջապես մտածում է երգի «արագացված» տարբերակի մասին:

Հիատուս (անգլ. Hiatus)- Ցուցադրության դադար հեռուստատեսային որևէ կանոնավոր ծրագրի մեջ: Սա գովազդը չէ, այս դադարը կարող է տևել մեկ շաբաթից մինչև մի քանի ամիս: Օրինակ՝ ամերիկյան կաբելային հեռուստաալիքները դադարեցնում են իրենց ծրագրերը Ծննդյան տոներից առաջ և վերսկսում տոներից հետո կամ փետրվար ամսին: Սա կոչվում է ձմեռային հիատուս:

Աղբյուրը՝ https://ru.wikipedia.org

Փերթ առ փերթ՝ ամբողջություն (Մաս 1)

1.

Կարելի է ապրել անգամ օդ շնչելով,

Եթե միայն օդը ունի քո մարմնի համը իր մեջ,

Քո վարսերի, քո պարֆյումի իրեն ձգող բույրը ունի

Ու թե հանկարծ քո ՀԱ դարձած ՉԷ-ին վանող ուժը ունի:

2.

Սիրտս թողաած ձեռքերիդ մեջ

Գնում ես ես, որ կարոտես,

Էլ չեմ գալու, խաղերին վերջ,

Սերես տուժեց , տանջվելուն վերջ...

3.

Վերցրո՛ւ արևը, այն էլ ինձ պետք չէ,

Տա՛ր քո հետ ուր որ կամենաս գնալ,

Թող աչքերս էլ արև չտեսնեն,

Եթե Արևս այլևս ինձ հետ չէ:

4.

Թող մի վերջին անգամ նայեմ երեսիդ,
Անզգամ հայացքս պտտեմ շուրջդ:
Թող, թո՜ղ… ու գուցե ամեն ինչի վերջ,
Դառնա սկիզբը մի նոր վերջերի...

5.Հրաժեշտը, պարզվում է,
Դժվարին արվեստ է.

Կա կարգ ու կանոն,
Ու կան բնորդներ...
Միայն թե, գիտե՞ք,
Ունի թերություն...

Այն քանդակում չէ,
Քանդում է կյանքեր…

6.

Գնալուց հետո ես կմնամ

Քո աչքերի արևներում,

Քո աչքերի մոխիրներում,

Որ հողմազարկ կուրացրել են

Ինձ այսքան ամ:

7.

Կյանքի նատյուրմորտային

Գեղագիտության մեջ

Բոլորս մեր դերն ունենք,

Դիրքն ունենք...

Բոլորս մեր սիրածն ունենք

Ու մեզ սիրողն ունենք…

8.

Բաժան-բաժան արված,

Արյունի մեջ

Սիրտս դեռ խուլ թպրտոց է հանում:

Մերկացրո՜ւ դանակդ,

Սիրտս կարոտ է քո գթությանը…

9.

Ու թե հարյուր է,

Հազար չի դառնա,

Իսկ թե հազար է,

Դեռ քիչ է միլիոնից…

Բայց ի՞նչ է միլիոնը միլիարդի առաջ…

10.

Мне бы твою веру, что затаилась глубже в душе,

Мне бы сердце твое, что любить умеет как не кто другой,

И я может тогда бы стал живее, добрее,

И видел бы в людях то, что видать не дано...

Կյանքը՝ դառը հաբ

Հրո ճարակ, մթի խարակ,

Բոցի լեզու, կայծի բարակ

Ու երկար գիծ ու այրված

Դեմք մի՝տարիներից երկար ապրած

Մաշված, գժված ու խեղանդամ:

Կնճռոտված է դեմքն այն գունատ,

Կնճռոտված է կյանքի դասով,

Ձեռքերը զույգ հանց զույգ մահակ

Ու խաչված են հնոց կարգով:

Այնքան շատ ցավ կա այդ դեմքում,

Այնքան խոր դաղ այդ ձեռքերում:

Կյանքից ցաված, կյանքից դաղված

Այս  դժբախտի հոգու մթում

Որքան լացի, մահացածի

Ողբահառաչ ձայն է մխում:

Մխում, մարում ու նոր բոցով

Իր լափլեզու բերնով կրծում,

Արյունոտում դիակ-մարդուն:

Բոց է քամում, ուժ է քամում,

Ու ողջ ապրած դաժան կյանքի

Մահահոտված ուղին գծում:

Աշխարհին հումանիզմ է պետք

Բարևներից բացի մեզ էլ ի՞նչ է մնում,

Սիրելուց բացի էլ ի՞նչ քաղցր բան

Զարմացած ենք հավերժ այս կյանք մտնում,

Ու ամեն կերպ փախչում չանչից մահվան:

Բարություն անելուց էլ լավ բան,
Լավութուն անողին ժպտալ բարությամբ,
Մի «շնորհակալ եմ», ու աշխարն ուրիշ է,
Մի փոքր ժպիտ, ու ցավը վերհուշ է...

Ծերության ժամին գեթ մի բաժակ ջուր,
Ու մի քաղցր խոսք ասող հո պետք է,
Մեր միջի Մարդուց թե որ մենք փախչենք,
Էդ հո հանցանք է... մարդս անպետք է...

Աղասի Այվազյան- Կիրակոսը

1892 թվականի Նոր տարվա օրը Էրզրումի մեր տանը քսանյոթ հոգի ենք եղել, 1916 թվականի Ամանորին` երեք հոգի, 1920 թվականի Նոր տարվա օրը` արդեն Երևանի մեր տանը, միայն մեկն էր ինքն իր Նոր տարին շնորհավորել… Եվ այն է, ուր որ է այդ մեկն էլ պետք է չլիներ, երբ նորից դարձել են երկուսը… Երկրորդը մայրս էր, որ չգիտես որ սոված գյուղից եկել, կանգնել էր հորս շեմքին, ու գաղթականը գաղթականին ասել էր. «Շնորհավո՜ր Նոր տարի…»:
Մայրս միշտ ուզեցել է, որ Նոր տարվա օրը մեր տանը նորից քսանյոթ հոգի լինեն, չի ստացվել… Եվ ինչպե՞ս պետք է լիներ, երբ հայրս թողել է մեր տունը, և մնացել ենք երկուսով` ես և մայրս: Ընդհանրապես մարդիկ միանում են, որպեսզի նորից հեռանան: Բազմանում են և հեռանում: Հետո նորից են հանդիպում իրար արդեն բազմացած վիճակում և իրար չեն ճանաչում…
Մի անգամ Նոր տարվա օրը մայրս շատ ուրախ էր, որովհետև մեր տանը չորս հոգի էինք: Մեր դիմացի ծննդաբերականի հնոցապանն էր, որին Վարդան Փեսա էին կոչում, մեր թոշակառու հարևանը, որի դռան վրա փակցված էր պղնձե փորագրություն` «Բժիշկ Ճ. Ծ. Փալթոպետրոսյան»: Այդ գիրը դռան հետ մեկտեղ նա Ղարսից էր բերել. հանել էր դուռը իր տան վրայից, շալակով հասցրել մինչև Երևան: Ասես ոչ թե մի մաշած փայտե դուռ էր բերում, այլ իր անունը: Մենք շատ ուրախ էինք, որ մի կերպ չորս հոգի հավաքվել ենք այս Ամանորին մեր տանը, և աշխատում էինք տարածությունները մարդկանց միջև կրճատել: (Վարդան Փեսայի, Ճ. Ծ. Փալթոպետրոսյանի, մորս և իմ):
Բոլորից շուտ իմ գլուխը տաքացավ:
- Մարդիկ սխալ են անում, որ իրար լքում են,- կենացի պես ասացի ես` նկատի ունենալով և՛ տարածությունները մարդկանց միջև, և՛ յուրաքանչյուրի դեմքի կնճիռը:
Մայրս տեղում շարժվեց.
- Մի խառնվիր ուրիշի գործերին:
Ես արդեն չգիտեմ՝ որն է ուրիշինը, որն է իմը: Ձեռքս տարա կրծքիս կողմը:
- Սա աում է` խառնվի՜ր, խառնվի՜ր… հրամայում է, հասկանո՞ւմ եք, ասում է` «բոլոր մարդիկ քո եղբայրներն են…», ասում է`«հավատա բոլորին, հավատա՛…»:
- Դրա համար էդ օրին ես,- ասաց մայրս:
- Թող… ,- բացվեցի ես…- Թո՛ղ, թող լինեմ… Այնուամենայնիվ, կլսեմ նրան… Նա մեկ-մեկ դուրս է գալիս ու նույնիսկ խոսում է ինձ հետ…
- Յաա˜…,- ասաց մայրս:
- Ոչ մի յա, դա խիղճս է… Կինո գնալիս նույնիսկ տոմս եմ վերցնում նրա համար… Երկու տոմս… ինձ և նրա համար…,- չափն անցա ես:
- Դա ենթագիտակցությունն է,- ասաց Ճ. Ծ. Փալթոպետրոսյանը:
- Աստված է,- լրջացած ու խեղճացած ասաց մայրս:
- Կիրակոսն է,- ասաց Վարդան Փեսան:
Նրա ասածը ինձ շատ դուր եկավ, բայց էլի հարցրի.
- Ո՞վ է Կիրակոսը:
Վարդան Փեսան բացատրեց.
- Մի հոգին երկուս է դառնում, երկուսը` չորս, չորսը` հարյուր… Բոլորից առաջ եղել է մի մարդ: Հետո այդ մարդը սկսել է բազմանալ… Մարդիկ շատացել են… Իսկ ինքը տեղավորվել է բոլորի մեջ առանձին-առանձին… Դա Կիրակոսն է… Բոլորի մեջ Կիրակոսներ կան, ինչքան մարդիկ աշխատում են, այնքան առաջին մարդու վիճակը վատանում է… Մարդիկ մոռանում են, իրար չեն հասկանում, իրար ուրիշ են համարում, նույնիսկ թշնամի, իրար բզկտում են… Կիրակոսը ներսից գոռում է` վատություն մի անի ուրիշին, դա ես եմ, այսինքն` դու ես… Հասարակ հաշիվ է…
- Ձեր ասածը սաղմն է,- ասաց Ճ. Ծ. Փալթոպետրոսյանը:
- Աստված է…
- Կիրակոսն է,- նորից պնդեց Վարդան Փեսան:
Ես համաձայն էի նրա հետ, ես համարյա տեսել էի Կիրակոսին. նա ճաղատ էր, խեղճ ու ծիծաղելի աչքեր ուներ, բարակ երկայն վիզ: Ու միշտ ծիծաղելի վիճակի մեջ էր գցում ինձ. սիրի՛ր, օգնի՛ր, զգա՛, մի՛ խաբիր…
Բայց էլի հարցրի.
- Իսկ ինչո՞ւ Կիրակոս… Ուրիշ անուն չկա՞…
- Եսիմ,- ասաց Վարդան Փեսան,- էդպես է, Կիրակոս…- ու ժպտաց:
Երևի առանց ժպիտի Կիրակոս չի կարելի պատկերացնել:
- Դրա համար էլ` մարդու լավություն կանես` լավությունը քեզ կվերադառնա,- շարունակեց Վարդան Փեսան,- վատություն կանես` վատությունը քեզ կվերադառնա, ինչ ձևի վատություն կգա քեզ… Օրենք է… Դրա համար, երբ մարդիկ միասին են, երջանիկ են… 
Մի տարի անց Վարդան Փեսան այլևս չկար: Չկար նաև բժիշկ Ճ. Ծ. Փալթոպետրոսյանը:
- Մնացինք երկուսով,- Նոր տարվա օրը ասում է մայրս: 
- Ինչո՞ւ երկուսով,- ասում եմ ես:
- Բա քանիսը…
- Դու, ես և… Կիրակոսը,- ասում եմ ես ժպտալով:
Ժպտում եմ, որովհետև շատ լուրջ բանի մասին շատ լուրջ չի կարելի ասել… Ծիծաղելի կթվա…
Ձյուն է գալիս: Փողոցի երկայնքով գոլորշու նման մառախուղը գալիս, լիքը-լիքը անցնում է մեր տան և ծննդաբերականի արանքով: Դիմացի պատուհաններում լույսերը հազիվ են երևում: Ու լսվում է այնտեղից ծննդի ճիչ: Քիչ անց` երկրորդը, ու մինչև գիշերը կես է լինում, ես ու մայրս հաշվում ենք.
- Քսանվեց…
- Քանյոթ…
«Բազմանում եմ,- ասում է Կիրակոսը:- Հիմա ավելի դժվար կլինի և ավելի հեշտ…»:
- Շատ լինենք, շատ լինենք…,- քունը գլխին մրմնջում է մայրս և աթոռը մոտեցնում է ինձ, որ իր աչքի առաջ միշտ մարդ լինի: