Պատմում է բանաստեղծուհի Մետաքսեն
Դեկտեմբերյան մի ցրտաշունչ գիշեր սովորականի պես ոտքով տուն էի գնում:Քայլում էի Նիգլիննայա փողոցով դեպի Չեխով:Առատ ձյուն էր եկել ու բարակ մաղմղոցով շարունակվում էր դիզվել:Նոր էի թեքվել Պուշկինյան փողոցը,երբ ինձանից մի 20-30 քայլ առաջ տեսա գլխաբաց մի տղամարդու:Նա հազիվ էր ոտքը ոտքի առաջ դնում:Հազալիս կանգ էր առնում:Մի քանի անգամ գլանակ վառեց:Քայլեց,քայլեց,հետո այնպես փլվեց մայթեզրին,կարծես տակը գորգ էին փռել...
Ես ներքին վախ ունեմ հարբածների նկատմամբ:Ոտքս կախ գցեցի,կռացա՝ իբր կոշիկիս քուղերն եմ կապում ու մի կողմից հետևում էի նրան:Սպասում էի գնար,հետո շարունակեի ճանապարհս:Հարբածը կածես ինքն իրեն խոսեց,ասածը ձեռքի շարժումով մի կողմ շպրտեց ու վեր կացավ,շարունակեց քայլել փողոցն ի վեր:Լուռ,ամայի փողոցում մեր սառած ոտնաձայններն սկսեցին կռվշտել:Նյարդայնացա:Քայլերս արագացրի ,որ անցնեմ առաջ:
-Ընկերուհի՛,կարելի՞ է Ձեզ ուղեկցել,-ականջիս հասավ նրա օրորվող ռուսերենը:Ծիծաղս եկավ:Իր հալին չէր նայում:Նա խոսքը կրկնեց:
-Ո՛չ,-իր լեզվով պատասխանեցի՝խոսքը թողնելով բերանում:
Իմ կոպիտ տոնից վիրավորվեց ու գունագեղ հայհոյանքով աշեց իմ կանացիությունը:Ես ապշեցի:Հայհոյանքը ոչ միայն սրամիտ էր,այլև՝հայերեն:Կանգ առա:Մոտեցավ:
-Դուք հա՞յ եք,-դիմեցի հայերենով:
-Այո՜,հայ եմ,-հանկարծակիի եկած՝ուրախացավ:
-Դուք հարբած եք,-շպրտեցի՝ առանց երեսին նայելու:
-Ո՜չ,պարզապես մի քիչ խմել եմ...Հետո շատ եմ հոգնել աշխարհից ու հիվանդ եմ երևի:Կարո՞ղ եք զգալ ջերմաստիճանս...
Մեկնեց ոսկրոտ ձեռքը,որ սառնամանիքի մեջ շատ տաք թվաց,ու զգացի,որ դեմս կանգնած է հիվանդ ու օգնության կարիք զգացող մի հայ:Սիրտս մղկտաց:Շատ էի կարոտել Հայաստանին...
-Դուք հիբանդ եք,դժվարությամբ եք քայլում,հենվեք ուսիս՝ուղեկցեմ տուն,-առաջարկեցի նրան:
Ծիծաղեց:
-Նախ՝ եկ ծանոթանանք,հետո կերևա,թե ով ում պիտի ճանապարհի:Անունդ ի՞նչ է,և ի՞նչ ես կորցրել գիշերվա կեսին Մոսկվայի փողոցներում:
-Ձերն ի՞նչ է,-ժպտացի,և մի ակնթարթ աչքս սառեց երեսին:
-Դուքդ չի լինի՞ մեջտեղից կիսես...
-Կիսեցի...
-Անունս Պարույր է,ազգանունս ՝Սևակ:
-Վա՜յ,-բնազդով ետ մղվեցի:
-Ի՞նչ է,շա՞տ եմ սարսափելի:
-Ո՜չ,ի՜նչ ես ասում,-շշկլված պաշտպանվեցի ու,երբ անունս և ով լինելս ասացի,լռվեց տեղում ու զարմանքով բացականչեց.
-Ա՜յ աղջի,էդ դու՞ ես...Ինձ պատմել են,որ դու մի ամիս քնել ես ինստիտուտի բակում՝նստարանի վրա,ճի՞շտ է...Ախար ամոթ է մեզ...Ուզում էի քեզ տեսնել,տղաները տեղդ չգիտեին: Ասում են՝բանաստեղծ Դմիտրի Սարիբեկյանն էլ Ուրալի հանքերում է աշխատում...
Եվ գլուխը տարուբերելով ավելացրեց.
-Մեր հայության ճակատագիրը մեզ կրնկակոխ հետևում է...
Գնալով քայլերը դժվարանում էին:
-Մի՜ քաշվիր,հենվիր ուսիս,ինձ դժվար չէ,ուզում ես ՝կշալակեմ,միայն ասա,թե ու՞ր տանեմ...
Ես ներքին վախ ունեմ հարբածների նկատմամբ:Ոտքս կախ գցեցի,կռացա՝ իբր կոշիկիս քուղերն եմ կապում ու մի կողմից հետևում էի նրան:Սպասում էի գնար,հետո շարունակեի ճանապարհս:Հարբածը կածես ինքն իրեն խոսեց,ասածը ձեռքի շարժումով մի կողմ շպրտեց ու վեր կացավ,շարունակեց քայլել փողոցն ի վեր:Լուռ,ամայի փողոցում մեր սառած ոտնաձայններն սկսեցին կռվշտել:Նյարդայնացա:Քայլերս արագացրի ,որ անցնեմ առաջ:
-Ընկերուհի՛,կարելի՞ է Ձեզ ուղեկցել,-ականջիս հասավ նրա օրորվող ռուսերենը:Ծիծաղս եկավ:Իր հալին չէր նայում:Նա խոսքը կրկնեց:
-Ո՛չ,-իր լեզվով պատասխանեցի՝խոսքը թողնելով բերանում:
Իմ կոպիտ տոնից վիրավորվեց ու գունագեղ հայհոյանքով աշեց իմ կանացիությունը:Ես ապշեցի:Հայհոյանքը ոչ միայն սրամիտ էր,այլև՝հայերեն:Կանգ առա:Մոտեցավ:
-Դուք հա՞յ եք,-դիմեցի հայերենով:
-Այո՜,հայ եմ,-հանկարծակիի եկած՝ուրախացավ:
-Դուք հարբած եք,-շպրտեցի՝ առանց երեսին նայելու:
-Ո՜չ,պարզապես մի քիչ խմել եմ...Հետո շատ եմ հոգնել աշխարհից ու հիվանդ եմ երևի:Կարո՞ղ եք զգալ ջերմաստիճանս...
Մեկնեց ոսկրոտ ձեռքը,որ սառնամանիքի մեջ շատ տաք թվաց,ու զգացի,որ դեմս կանգնած է հիվանդ ու օգնության կարիք զգացող մի հայ:Սիրտս մղկտաց:Շատ էի կարոտել Հայաստանին...
-Դուք հիբանդ եք,դժվարությամբ եք քայլում,հենվեք ուսիս՝ուղեկցեմ տուն,-առաջարկեցի նրան:
Ծիծաղեց:
-Նախ՝ եկ ծանոթանանք,հետո կերևա,թե ով ում պիտի ճանապարհի:Անունդ ի՞նչ է,և ի՞նչ ես կորցրել գիշերվա կեսին Մոսկվայի փողոցներում:
-Ձերն ի՞նչ է,-ժպտացի,և մի ակնթարթ աչքս սառեց երեսին:
-Դուքդ չի լինի՞ մեջտեղից կիսես...
-Կիսեցի...
-Անունս Պարույր է,ազգանունս ՝Սևակ:
-Վա՜յ,-բնազդով ետ մղվեցի:
-Ի՞նչ է,շա՞տ եմ սարսափելի:
-Ո՜չ,ի՜նչ ես ասում,-շշկլված պաշտպանվեցի ու,երբ անունս և ով լինելս ասացի,լռվեց տեղում ու զարմանքով բացականչեց.
-Ա՜յ աղջի,էդ դու՞ ես...Ինձ պատմել են,որ դու մի ամիս քնել ես ինստիտուտի բակում՝նստարանի վրա,ճի՞շտ է...Ախար ամոթ է մեզ...Ուզում էի քեզ տեսնել,տղաները տեղդ չգիտեին: Ասում են՝բանաստեղծ Դմիտրի Սարիբեկյանն էլ Ուրալի հանքերում է աշխատում...
Եվ գլուխը տարուբերելով ավելացրեց.
-Մեր հայության ճակատագիրը մեզ կրնկակոխ հետևում է...
Գնալով քայլերը դժվարանում էին:
-Մի՜ քաշվիր,հենվիր ուսիս,ինձ դժվար չէ,ուզում ես ՝կշալակեմ,միայն ասա,թե ու՞ր տանեմ...
-Էս գիշեր ես գնալու տեղ չունեմ...Ես դուրս եկա մի տեղից,որ թափառեմ ու թեթևանամ...Մի նայիր,որ մի քիչ խմած եմ.օղի խմեցի,որ չմրսեմ:Հա,դու չասացիր ,թե էս որտեղի՞ց ես գալիս...Գիշերվա ժամը երեքին ի՞նչ գործ ունես մենակ փողոցում...
-Հայությունդ բռնե՞ց...
Թողոով մեկ զնգաց ծիծաղս...
-Հայությունդ բռնե՞ց...
Թողոով մեկ զնգաց ծիծաղս...