Ռեյ Բրեդբըրի «Հունիսյան մի կեսգիշերի»

Բնագրից թարգմանեց Ազատուհի Սարգսյանը

Պատմվածքը «Ամառային առավոտ, ամառային գիշեր» ժողովածուից է։

Պատմվածքն ուղղակի կապ ունի Ռեյ Բրեդբըրիի «Խատուտիկի գինի» վեպի հետ, քանի որ պատմվածքում հիշվող դեպքերի մասին առաջին անգամ հիշատակվում է հենց այնտեղ։

Ամառային գիշերներին նա շատ  երկար էր սպասում. թե ինչպես էր մութը խաղաղ իջնում երկրի վրա, և աստղերը դանդաղորեն սփռվում էին երկնքով մեկ: Նա նստած էր անթափանց մթի մեջ՝ ձեռքերը փայտե բազկաթոռի արմնկակալներին հենած: Նա լսեց, թե ինչպես էր քաղաքային ժամացույցն ազդարարում ժամը իննը, տասը, տասնմեկը և, վերջապես, տասներկուսը:

Հետևի բաց լուսամուտից մեղմ հոսանքով ներս թափանցեց գիշերային զեփյուռը, որը թափահարեց նրա ճոճաթոռը, որտեղ նա նստած, լուռ նայում էր դիմացի դռանը. լուռ նայում էր:

Հունիսյան մի կեսգիշերի...

Էդգար Ալան Պոյի հիասքանչ բանաստեղծությունը սահեց նրա մտքով, ինչպես հոսող ջուրն առվակով:

Տիկինը քնու՜մ է:

Թող երկար քնի...

Թող քունը նրա

Անվրդով լինի...

Հետո տան մութ ու անձև սրահներով ներքև իջավ, քայլերն ուղղեց դեպի հետևի լուսամուտը... զգաց, որ քաղաքը մխրճվել է քնի, երազի և գիշերի մեջ: Նա տեսավ այգին ջրելու խողովակը, որը օձի նման օղակված ընկած էր խոտերի մեջ: Բացեց ջուրը: Միայնակ կանգնած ջրում էր քնած ծաղիկները և իրեն պատկերացնում որպես դիրիժոր մի նվագախմբի, որի միակ հանդիսատեսն էին  գիշերը թափառող զարմանալի ճերմակ ժպիտով շները, երբ անցնում էին իրենց՝ ոչ մի վերջնակետ չունեցող ուղին: Շատ զգուշորեն թեքվեց դեպի ներքևի լուսամուտը՝ իր բարձր հասակով մեկ ցեխի մեջ թողնելով խորն ու պարզորոշ ոտնահետքեր:

Նորից քայլերը ներս ուղղեց՝ անթափանց խավար սենյակի հատակին ցեխոտ ոտնահետքեր դրոշմելով. իսկ ձեռքերը հետևում էին իրեն:

Պտշգամբի լուսամուտից հազիվ նշմարեց աստիճանավանդակին մոռացված հյութի բաժակը՝ մեկ-երրորդ չափով լի, որը Նա էր թողել այնտեղ: Լուռ սարսռաց: Հիմա նա կարող էր զգալ Նրա տուն վերադառնալը, Նրա տեղաշարժը քաղաքով մեկ, հեռվում, ամառային գիշերում:  Փակեց աչքերը և լարեց միտքը Նրան գտնելու համար. գտավ նրա շարժը մթության մեջ. գիտեր, թե Նա որ մայթեզրին կամ խաչմերուկում է կանգնած լինելու, որ ճամփեզրերին է լինելու, և ինչպես է բարձրակրունկներով կըտ-կըտ-կըտ զբոսնելու հունիսյան կնձիների և լիլիաների տակ որևէ ընկերոջ հետ: Իր պարանոցին զգաց Նրա երկար մազերը և շուրթերին կարծես շրթներկ քսվեց: Նստած տեղում էլ ասես քայլում էր, քայլում ու քայլում...

-Բարի՜ գիշեր:- Լսեց նա: Բայց ձայն չկար: Մոտ էր Նա, ընդամենը մեկ մղոն էր հեռու, ընդամենը հարյուր յարդ...  Եւ հիմա Նա անտեսանելի հաղորդալարի շլացուցիչ ճերմակ լույսի պես, ծղրիդի, գորտերի և ջրի ձայներին ձուլված մղվում էր դեպի կիրճ:

Եւ նա լավ գիտեր դեպի կիրճ տանող փայտե աստիճանները. փոքրիկ տղայի պես նրանցով ներքև իջավ, զգաց անհարթությունները, փոշին, որը տոթ օրվանից էր մնացել: Այնուհետև ձեռքերը շատ դանդաղ սեղմեց իրար, հորանջեց և փակեց աչքերը: Դադարեց սեղմել միահյուսված ձեռքերը և արդեն դողացող ձեռքերը դրեց բազկաթոռի արմնկակալներին: Աչքերը փակ պահեց: Տարիներ առաջ՝ մի գիշեր, բարձրացավ  խաղատան աշտարակում բռնկված հրդեհը մարելու և նայեց արծաթե քաղաքին... լուսնի լույսով լուսավորված քաղաքին... ամառային քաղաքին... Եվ տեսավ բոլոր մութ տները՝ անկողիններում միմյանց ձուլված երկու մասնիկներով, որոնք էին մարդիկ և քունը: Իսկ նրանց հոգնությունն ու երկյուղած շունչը դեռ տարածվում էր, հանգիստ ներծծվում օդում և շունչ առնում, մաքրում մինչ այդ եղած բոլոր խնդիրները, ատելությունը, սարսափը, նախորդ օրվա հեռու գնացած առավոտը և հեռացնում բոլորն առհավետ:

Նա կախարդվել էր պահով և քաղաքով և իրեն այնքան հզոր էր զգում, որքան խամաճիկների ճակատագրերը ոստայնաթելից գործված բեմի վրա խաղացնող կախարդը: Աշտարակի կտուրին կանգնած նա նկատում էր անգամ հինգ մղոն այն կողմ լուսնի լույսի ներքո թրթռացող տերևը. ներկված աչքով վերջին գիշերը աչքով արեց նրան: Քաղաքը ոչ մի ծածուկ բան չէր կարող անել. ոչ մի բան չէր կարող շարժվել առանց նրա իմացության, անգամ դողալ չէր կարող:

Այդպես եղավ նաև այս գիշեր: Նա իրեն բրոնզե վեհ զանգերով, հանդարտ ու անհայտ ժամերը ազդարարող ժամացույցի աշտարակ էր զգում, որը նայում էր քաղաքին, որտեղ շտապող կամ ուժեղ քամու, վախի և ինքնավստահության հոսանքից դանդաղած կինը, ընկած լուսնի լույսից կավճագույն դարձած կեսգիշերային  մայթերը, տուն է վերադառնում՝ ծանրաքայլ անցնելով ասֆալտապատ պողոտայով, նահանջելով նոր էտած սիզամարգերի միջով, և վազում է՝ իջելով աստիճանները հեղեղատի միջով, վազում է դեպի վեր, վերև դեպի բլուր, բլուրն ի վեր...

Նա լսում է Նրա ոտնաձայները ավելի շուտ, քան նրանք լսելի կդառնային: Նա լսեց Նրա հևքը, մինչ Նա կհևար: Սևեռեց իր հայացքը ճաղաշարքին դրված հյութի բաժակին: Հետո իրական ձայնը, իրական վազքը, հևքը շարունակաբար արձագանքեցին դրսում: Նա վեր կացավ: Ոտնաձայններն ուժգնացան փողոցում, մայթին: Խուճապ... Փնթփնթոց լսվեց, պատշգամբի աստիճանների մոտ անորոշ կմկմոց, բանալու պտույտ բանալու փականի մեջ, ինքն իրեն աղոթողի փսփսոց:

-Օ՜, Աստվա՜ծ իմ, Տե՜ր Աստված:

Շշուկ...  շշունջ: Եւ կինը բախվում է դռանը, շրմփացնում է այն, ճռճռացնում հեղյուսը, խոսում է, շշնջում, ինքն իր հետ խոսում արդեն մութ սենյակում: Տանտերը ավելի շուտ զգաց, քան՝ տեսավ, թե ինչպես է Նրա ձեռքը փորձում գտնել լույսի անջատիչը: Տանտերը մաքրեց կոկորդը: Կինը գամվեց տեղում՝ մթության մեջ: Եթե լուսնի լույսն ընկներ Նրա վրա, Նա կառկայծեր, ինչպես փոքրիկ ջրափոսը քամոտ գիշերին: Տանտերն զգաց Նրա շափյուղյա զարդերի գեղեցկությունը, իսկ Նրա ողջ դեմքը քրտինքով պատվեց:

-Լավինյա՛,- շշնջաց նա: Կնինը մեկնել էր թևերը խաչելության նման: Նա լսեց՝ ինչպես բացվեց Նրա բերանը, և Նրա թոքերը արտաշնչեցին տաք օդը։ Կինն ասես գեղեցիկ թիթեռ լիներ, որին նա սրածայր գնդասեղով դռանն էր գամել: Եթե ուզենար, կշարժվեր դեպի փորձանմուշը և կնայեր այն, կնայեր Նրան...

-Լավինյա՛,- շշնջաց նա: Նա լսում էր Նրա սրտի բաբախյունը: Իսկ Նա տեղից չէր շարժվում:-Ես եմ,- փսփսաց նա:

-Ո՞վ,- հարցրեց Նա այնքան թույլ, որ կարծես կլլոց լիներ:

-Ես չեմ ասի քեզ,- կրկին շշնջաց նա:

Նա զգաստ կանգնած էր սենյակի կենտրոնում: Աստվա՜ծ իմ, որքան բարձրահասակ էր նա իրեն զգում... Բարձրահասակ, թխահեր, ինքն իր համար շատ գեղեցիկ: Նրա ձեռքերը պատրաստ էին առաջվա նման դաշնամուր նվագելու. մի սիրելի մեղեդի, վալսի երաժշտություն: Նրա ձեռքերը խոնավ էին. նա զգում էր, կարծես, թե ձեռքերը  թաթախել էր դաղձի ու անանուխի թուրմի մեջ:

-Եթե ասեմ՝ ես ով եմ, դու չես վախենա,- ասաց նա:- Ես ուզում եմ, որ դու վախենաս: Դու վախենու՞մ ես:

Իսկ Նա ոչինչ չէր ասում: Միայն շնչում ու արտաշնչում էր, շնչում- արտաշնչում․ աննշան հևոցները, որոնք հավասար դուրս էին մղվում, փորձում էին վանել Նրա վախը և հանգստացնել Նրան:

-Դու ինչու՞ էիր այսօր գնացել ներկայացման,- հարցրեց նա:- Ինչու՞ էիր ներկայացման գնացել:- Պատասխան չկար: Նա մի քայլ առաջացավ, լսեց Նրա անկանոն շնչառությունը, որն ասես թրի  նման շփվում էր Նրա շապիկի հետ:

-Դու ինչու՞ մինչև կիրճը միայնակ եկար,- փսփսաց նա:- Դու մենակ չպիտի լինեիր, այդպե՞ս չէ: Մտքովդ անցնու՞մ էր, որ կարող էիր ինձ կամրջի մեջտեղում տեսնել: Դու ինչո՞ւ էիր այսօր ներկայացման գնացել: Ինչո՞ւ մինչև կիրճը միայնակ եկար:

-Ե՞ս,-զարմացավ Նա:

-Դու՛,- շշնջաց նա:

-Ո՜չ, - շշնջալով հեկեկաց Նա:

-Լավինյա՜,- ասա նա: Մի քայլ ևս արեց:

-Խնդրու՜մ եմ,- ասաց Նա:

-Բա՛ց արա դուռը: Դուրս արի՛: Վազի՛ր,- փսփսաց նա:

Աղջիկը չշարժվեց:

-Լավինյա՛, բացի՛ր դուռը:

Հեկեկոցը խեղդում էր Նրա կոկորդը:

-Վազի՛ր,- ասաց նա: Շարժվելիս նա զգաց, որ ինչ որ բան է դիպչում ծնկին: Նա հրեց. ինչ- որ բան մի կողմ թեքվեց և ընկավ. սեղանը, զամբյուղը և կես դյուժին կծիկներ կատվի նման գլորվեցին մթության մեջ: Լուսնի մի շող, որը պատուհանից ներս էր թափանցել, մետաղական փայլ հաղորդեց ընկած շյուղերին: Նրա ձեռքերը սառույցի պես սառն էին: Նա իր ձեռքերով հանկարծ կույր օդի միջով բռնեց Նրան:

-Այս կողմ,- շշնջաց նա: Նա իր սառցե ձեռքերով դիպավ Նրա ձեռքերին: Աղջիկն իր ձեռքը փախցրեց:

-Այս կողմ,- հրամայեց նա:- Բռնի՛ր,- կարճ դադարից հետո ասաց նա: Նա բացեց աղջկա մատները, որոնք ևս մահացու սառել էին իր անկառավարելի կոպիտ ու օտար հպումից  և նա մկրատը սեղմեց Նրա ձեռքում:

-Հիմա՛,- ասաց նա: Նա երկար նայում էր լուսնի լույսով ողողված երկնքին, իսկ երբ հետ նայեց, որոշակի ժամանակ պահանջվեց մթության մեջ նրան տեսնելու համար։

-Ես սպասում էի,- ասաց նա:- Բայց եղավ այն, ինչ եղավ: Ես ուրիշի էլ էի սպասում: Բայց նրանք բոլորն էլ ի վերջո ինձ տեսնելու կգան: Դա հեշտ է: Հինգ սիրելի կանայք․․․ վերջին երկու տարում: Ես սպասում էի նրանց կիրճի մոտ, քաղաքում, լճի մոտ,  ամեն տեղ սպասում էի,իսկ  նրանք դուրս էին գալիս ինձ գտնելու համար և գտնում էին ինձ: Դա միշտ հաճելի էր հաջորդ օրվա լրագիրը ընթերցելիս: Եւ դու այս գիշեր գնում էիր մեկին տեսնելու, ես գիտեմ, կամ կիրճից միայնակ չպետք է հետ գայիր: Դու ինքդ քեզնից ահաբեկվեցիր այնտեղ և սկսեցիր վազել: Դու մտածում էիր, որ ես այնտեղ՝ ներքևում, սպասում էի քեզ: Դու ինքդ պետք է լսեիր քո վարգը, արագ վազքը դռնից այն կողմ և դռան  բացելը: Դու մտածում էիր ներսում ապահով կլինես, վերջապես տանն ես. ապահով, ապահով, ապահով... Այդպես չէ՞:

Աղջիկը մեկ անուժ ձեռքով  բռնեց մկրատը և սկսեց լացել: Նա շող տեսավ, բառացիորեն նման քարանձավի խորքում փայլող ջրի ցոլքի: Նա լսեց աղջկա արձակած ձայնը:

-Ո՛չ,- շշնջաց նա,- մկրատ կա մոտդ, մի՛ լացիր:

Իսկ  Նա լացում էր: Աղջիկը բացարձակ չէր շարժվում: Իր տեղում կանգնած էր, դողում էր, հետո գլուխը հպեց դռանը և սկսեց սողալ դեպի հատակ:

-Մի՛ լացիր, ես տանել չեմ կարողանում քո լացը,- կրկնեց նա:- Չեմ կարող կանգնել ու լսել լացդ:

Նա սեղմեց իր ձեռքերը, թափ տվեց օդում և մի ձեռքով շոյեց նրա այտը: Նա խոնավություն զգաց Նրա այտին, զգաց Նրա՝ ամառվա թիթռնիկի նման տաք շնչառությունն իր ափի մեջ: Հետո նա ընդամենը  մեկ բառ ասաց:

-Լավինյա՜,- մեղմորեն ասաց նա:- Լավինյա՜:

Որքան պարզ էր նա հիշում հին ժամանակների հին  գիշերները, ամառային ջերմ գիշերները, ամռան վերջին երեկոները և այն առաջին ցուրտ աշնանային գիշերները, երբ դռները վաղ էին փակվում և պատշգամբը ծածկվում էր թափվող տերևներով: Պահմտոցին շարունակվում էր այնքան, քանի դեռ արևը երևում էր և վեր էր բարձրանում  ձյունածածկ լուսինը:

Նրանց ոտնաձայները կանաչ խոտի վրա նման էին  հասած դեղձի կամ վայրի խնձորի ծառից ընկնելու ձայնին, իսկ Փնտրողը, գլուխն արմունկներին հենած, մինչև գիշեր հաշվում էր՝ հինգ, տասը, տասնհինգ, քսան,  քսանհինգ, երեսուն, երեսունհինգ, քառասուն, քառասունհինգ, հիսուն,... և  ընկնող խնձորների ձայնը. երեխաները թաքնվում էին ծառերի ու թփերի ստվերներում, վանդակավոր պատշգամբի տակ՝ վարժեցրած շներին հասկացնելով, որ հանկարծ չշարժեն պոչերը և չմատնեն իրենց տեղը: Եւ հաշվարկն ավարտվում էր. ութսունհինգ, իննսուն, իննսունհինգ և հարյուր․

-Աչքերս բացեցի,

Ում, որ տեսա, թքեցի...

Եւ Փնտրողը վազում էր քաղաքի վայրի տեղանքով Թաքնվածներին գտնելու համար, իսկ Թաքնվածները բերանի մեջ էին պահում իրենց ծիծաղները՝ ինչպես հունիսյան ելակներ,  անգամ ձեռքերով սեղմելով բերանները: Եւ Փնտրողը ամենաաննշան սրտխփոց էր որոնում բարձր կնձենու տակ կամ շան աչքի աղկայծ թփի տակից կամ ծիծաղի խուլ պոռթկում,  որը կօգներ իրեն: Նա վազում էր աջ և չէր տեսնում ոչ մի ստվեր ստվերների մեջ: Այս ամենը մտքից չհանելով՝ շարժվում էր դեպի լքված տան լոգասենյակ՝ բավականություն ստանալով մաքուր որձախոտերից, այնպես բուռն ընկնելով հիշողությունների գիրկը, ինչպես ջրվեժը կթափվեր անդունդը: Աստվա՛ծ իմ, որքա՜ն խորն են նրանք թաքնվել: Ոնց է խավարը պաշտպանում նրանց՝ պատյանը դնելով հաղթանակելու նրանց սեփական հնարավոությունը:  Թաքնվողները քրտնում էին կարմրությունից և վերածվում արձանների և մտածում երբևէ չգտնվելու մասին:Մինչդեռ Փնտրողը հասկանում էր, որ ձախողել է փնտրտուքը և հանդիպում էր անխուսափելի հիասթափության: Երբեմն նա կանգ էր առնում  ճիշտ տեղում և հավասարվում որևէ մեկին թաքցնող ծառին, կռանում այնտեղ՝ նրա չերևացող տաք թևերի մոտ, կամ անտեսանելի չղջիկի թևերով հենվում պատուհանագոգին և ասում.

-Ես տեսնում եմ քեզ...

Բայց դու ոչինչ չէիր ասում:

-Դու այդտեղ ես ամբողջ գիշեր...

Բայց դու ոչինչ չէիր ասում:

-Դուրս արի՛...

Բայց ոչ մի բառ, միայն Չեշիրյան կատվի ժպիտով[1] ժպտում էիր: Եւ կասկած էր ընկնում Փնտրողի մեջ:

-Դա դու ես, այդպես չէ՞...

Մի փոքր հեռու էր կանգնում:

-Ախր, ես գիտեմ՝ դու այդտեղ ես...

Ոչ մի պատասխան:

Միայն ծառն էր կանգնած գիշերում և լուռ հարվածում էր տերևը տերևին: Եւ Փնտրողը, վախենալով հետզհետե թանձրացող մթից, փախչում էր հեռու՝ ավելի հեշտ խաղ գտնելու համար, ինչ-որ անուն ունեցող և պարզորոշ մի  բան. ամեն ինչ պարզ է քեզ...

* * *

Նա լոգասենյակում լվանում էր իր ձեռքերը և մտածում.

-Ինչու՞ եմ ես լվանում ձեռքերս:

Եվ այդժամ ժամանակի հատիկները լցվեցին ավազե ժամացույցի ծխնելույզանման սորանը... ուրիշ տարի է արդեն: Նա հիշում էր, որ երբ պահմտոցի էին խաղում իրեն երբեք գտնել չէին կարողանում: Նա չէր կարող նրանց թույլ տալ իրեն գտնել: Նա ոչ մի բառ չէր ասում. այնքան էր մնում խնձորենու վրա, կարծես, ուշահաս խնձոր լիներ կամ շատ երկար պառկում շագանակենու վրա, որովհետև ուներ շագանակի և՛ գույնը,  և՛ ամրությունը: Աստված իմ, որքան հզոր էր անբացահայտելի մնալու ցանկությունը, ինչ հզոր էր դարձնում այն քեզ, մինչդեռ քո թևերը փաթաթված էին ճյուղերին, որ աճել էին բոլոր ուղղություններով, ձգվում էին դեպի աստղերը և լուսնի մակընթացություն, մինչ քո գաղտնիությունը ծածկում էր քաղաքը և պահում այն քո խղճի ու հանդուրժողականության ներքո: Դու կարող էիր բառացիորեն ամեն ինչ անել ստվերների մեջ: Եթե որևէ բան ուզեիր անել՝ անկասկած կանեիր: Ինչ հզորություն էր ներշնչում վերևում նստած ժամանակ մայթերով քայլողներին հետևելը, դու երբեք չես հասկանա, եթե չես եղել այնտեղ և հետևել և, թվում էր, որ, եթե ձեռք մեկնեիր, կկարողանայիր քաշել նրանց քիթը կամ մատներիդ ստվերով սարդ կկախեիր նրանց գլխին: Իսկ նրանք անգամ չէին էլ կասկածի քո ահաբեկչության մասին:

Նա վերջացրեց ձեռքերը լվանալը և սրբիչով չորացրեց: Իսկ ամեն խաղ ի վերջո իր ավարտն է ունենում:

Երբ Փնտրողը գտնում էր բոլոր Թաքնվածներին և նրանք տեղերվ փոխվում էին, քո անունն էին կանչում, քեզ փնտրում. որքան հզոր ու կարևոր էր սա քեզ դարձնում:

-Էհե՜յ, որտե՞ղ ես դու: Դուրս արի: Խաղը վերջացել է:

Բայց դու ոչ շարժվում էիր, ոչ էլ գալիս էիր: Անգամ, երբ նրանք բոլորը գալիս և կանգնում էին քո ծառի տակ և տեսնում էին  (կամ թվում էր, թե տեսնում էին) կամ մտածում, որ դու կլինես ծառի ամենավերևում և կանչում քեզ:

-Դե՜, ներքև իջիր: Հերիք է հիմարություն անես: Հե՜յ: Մենք տեսնում ենք քեզ: Մենք գիտենք, որ դու այդտեղ ես:

Ոչ մի պատասխան չէր լսվում այնքան ժամանակ, քանի դեռ տեղի չէր ունենում անխուսափելին։ Հեռվից՝ թաղամասի խորքից, արծաթե սուլիչի աղաղակի նման, լսվում էր քո անունը կանչող մորդ ձայնը... և կրկին կանչը:

-Ժամը ինն է,- լսվում էր նրա ձայնը։- Ինն է: Տո՛ւն անցիր:

Բայց դու սպասում էիր մինչև  բոլոր երեխաները գնային: Հետո շատ զգույշ իջնում էիր ծառից՝ չբացահայտելով քեզ ու քո տաքարյունությունը, և, լապտերների լույսից անկյուններում թաքնվելով՝ տուն էիր վազում միայնակ, միայնակ՝ մթության ու ստվերների մեջ, դժվարությամբ շնչելով, և ներսումդ պահելով սրտխփոցիդ ձայնն այնպես, որ մարդիկ մտածեին, թե դա գիշերային քամին է, որ փչում է չոր տերևների մեջ: Իսկ քո մայրը կանգնած էր այնտեղ՝ լայն բացված դռան վարագույրի  մոտ...

* * *

Նա վերջացրեց ձեռքերը չորացնելը: Կանգնած մտածում էր, թե այդ ինչեր եղան քաղաքում վերջին երկու տարում: Հին խաղը դեռ շարունակվում էր, միայն թե հիմա նա միայնակ էր խաղում. խաղընկերները հեռացել էին, գրեթե հասել ծերության, բայց հիմա, ինչպես առաջ, ինքն էր միակ ու վերջին Թաքնվողը, որին ողջ քաղաքն էր որոնում և, ի վերջո չգտնելով, վերադառնում տուն ու իրենց հետևից փակում դռները: Բայց այս գիշեր, ժամանակի և անթիվ գիշերների միջով, իրեն էր հասնում մի հին ձայն, արծաթե սուլիչի ձայնը, որը սուլում ու սուլում էր: Ձայնն, անկասկած, գիշերային թռչնի երգ չէր, քանի որ նա այդ բոլոր ձայները հիանալի էր տարբերում: Բայց սուլիչը սուլում էր անվերջ և ձայնում.«Տու՛ն: Ժամը ինն է», չնայած որ արդեն խորը կեսգիշեր էր: Նա լսում էր: Դա արծաթե սուլիչի ձայնն էր: Չնայած որ գիտեր, որ իր մայրը երկար տարիներ առաջ է մահացել՝ իր խառնվածքի ու լեզվի շնորհիվ հորն ավելի վաղ մահվան հասցնելով՝ «Սա արա՛, նա արա՛, սա արա՛, նա արա՛, սա արա՛, նա արա՛, սա արա՛, նա արա՛...»։

Մաշված ձայնապնակի նման անընդհատ նույն երգն էր երգում, կրկնում նորից, նորից ու նորից, նրա ձայնը պտտվում ու պտտվում էր շուրջբոլորը, կրկնվում, կրկնվում, կրկնվում.... Եվ ահա՛ լսվում է արծաթե սուլիչի ձայնը․ պահմտոցին ավարտված է: Էլ ոչ մի զբոսանք քաղաքում և ծառերի ու թփերի տակ հանգստանալ, ոչ մի ժպիտ ծառերի խիտ սաղարթների միջից: Ամեն ինչ կատարվում էր ինքնաբերաբար: Ոտքերը քայլում էին, ձեռքերը ճոճվում, և նա գիտեր ամեն ինչ, ամենը, ինչ պետք է հիմա աներ: Իր ձռքերն իրեն չէին պատկանում: Վերարկուն արձակելիս պոկեց կոճակը և թողեց, որ այն ընկնի սենյակի մութ հատակին: Նա կարծես չնկատեց էլ կոճակը: Այն վայր ընկավ: Նա սպասեց: Կոճակը ասես երբեք չէր դադարեցնի պտտվելը... Վերջապես կանգ առավ: Իր ձեռքերն իրեն չէին ենթարկվում: Նա վերցրեց իր ծխամորճը և նետվեց դեպի սենյակի խորքը: Չսպասելով, որ այն վերջ դնի դատարկությանը՝ նույն ուղղությամբ հետ գնաց խոհանոց և սպիտակ վարագույրներով բաց պատուհանից նայեց դրսում իր թողած ոտնահետքերին: Այժմ ինքն էր Փնտրողը, ոչ թե Թաքնվողը։ Նա կարծես զգուշավոր որսորդական շուն լիներ, որը հոտոտում էր, ստուգում, մի կողմ վանում անկարևորը, իսկ այս հետքերը խորթ էին իրեն, ինչպես նախնադարյան ժամանակաշրջանի պատկերանշանները: Դրանք արվել էին միլիոն տարի առաջ, ինչ-որ ուրիշ մեկի կողմից ինչ-որ ուրիշ հանգամանքներում. դրանք իր հետքերը չէին:

Լուսնի լույսի ներքո դրանք ապշեցնում էին իրենց ճշգրտությամբ ու խորությամբ: Լուսամուտից դուրս մեկնեց ձեռքը, կարծես շոյում էր դրանք, իչպես հնէագիտական գեղեցիկ ու արժեքավոր բրածոներ: Հետո նույն սենյակների միջով հետ գնաց, ինչ որ բանով տաբատից մի կտոր պոկեց և վերցրեց այն ափի միջից թիթեռի պես: Ոչ իր ձեռքերն էին իր ձեռքերը, ոչ  էլ մարմինն՝ առհասարակ: Բացեց դիմացի դուռը, ներս մտավ, մի պահ նստեց բազրիքին: Խմեց մնացած հյութը, որը երեկոյան սպասումների ընթացում տաքացել էր, և ամուր, շա՜տ ամուր սեղմեց բաժակը: Հետո բաժակը դրեց բազրիքին: Արծաթե սուլիչը...

-Այո՛,- մտածում էր նա: Լսվում էր ձայնը, Լսվո՜ւմ... Արծաթե սուլիչը...- Այո՛,- մտածում էր նա:

-Ժամը ինն է: Տու՛ն: Տու՛ն...

Դասերը, կաթը և ցորենի ալյուրից պատրաստված թխվածքաբլիթները և զով ու սպիտակ անկողինը... տուն... տուն... ժամը իննը և արծաթե սուլիչը: Նա միանգամից դուրս նետվեց պատշգամբից. Վազելով անձայն, թեթև, անշունչ, առանց սրտխփոցի, ինչպես կվազեր բոկոտն մեկը, ինչպես մեկը, ով ամբողջությամբ տերևից էր, և կվազեր հունիսյան խոտի ու գիշերի և բոլոր ստվերների միջով: Անդադար վազքը նրան անձայն տնից դուրս տարավ դեպի փողոց, դեպի խոր կիրճը...

Նա լայն բացեց «Բու» սրճարանի դուռն ու կանգ առավ: Այս երկաթուղային վագոնը միակ կնդանի բանն էր մնացել անապատի նման լուռ քաղաքի կենտրոնում: Ներսում դատարկություն էր: Հեռվից՝ վաճառասեղանի հետևից սրճարանատերը նայեց՝ ինչպես փակվեց դուռը, և հաճախորդը քայլեց պտտվող աթոռների երկար շարքով: Հետո բերանից հանեց ատամի չոփիկը.

-Թոմ Դիլլըն, ծեր սատանա՜: Ի՞նչ ես անում գիշերվա այս ժամին, Թո՛մ:

Թոմ Դիլլընը պատվերն արեց՝ առանց  ճաշացակը նայելու: Մինչ կբերեին իր պատվերը, նա պատին ամրացված հեռախոսի մեջ հինգսենթանոց գցեց, հավաքեց համարը և մի որոշ ժամանակ հանդարտ զրուցեց: Հետո վերադարձավ, նստեց և սկսեց պարզապես լսել: Վաթսուն վայրկյան անց նա և սրճարանատերը ոստիկանական ավտոմեքենայի ազդանշաններ լսեցին, որը մոտենում էր հիսուն մղոն-ժամ արագությամբ:

-Սո՛ւրբ Տիրամայր,- ասաց տերը,- բռնեք նրանց, տղանե՛ր:

 Նա սեղանին դրեց մի մեծ բաժակ կաթ և ցորենի ալյուրից պատրաստված վեց թխվածքաբլիթներ: Թոմ Դիլլընը երկար ժամանակ նստած էր այնտեղ՝ խորհրդավոր ներքև՝ իր պատռված տաբատին և ցցեխոտ կոշիկներին նայելով: Ուտելիքին ընկած լույսը սառն ու պայծառ էր, և նրան թվաց, թե բեմի վրա է: Նա ձեռքն առավ երկար, սառը կաթի բաժակը, փակ աչքերով մինչև վերջ խմեց կաթը և ամբողջ թխվածքաբլիթը բերանը խոթելով՝ ծամեց այն, որը բերանում մածուցիկ զանգվածի վերածվեց:

-Ըստ քեզ սա շռա՞յլ ընթրիք է,- խուլ ձայնով հարցրեց Դիլլընը:

-Ես կասեի՝ շա՜տ,- ժպտալով պատասխանեց տերը:

Թոմ Դիլլընը մեծ հանդիսավորությամբ մեկ այլ թխվածքաբլիթ դրեց բերանը: «Այժմ դա ժամանակի հարց է»,- մտածեց նա՝ սպասելով։

-Կաթ ավելացնե՞մ:

-Հա՛,- ասաց Թոմը:

Նա համակ ուշադրությամբ և ծայրաստիճան կենտրոնացած նայում էր, թե ինչպես խոնարհվեց ու փայլեց ստվարաթղթե տուփը, ինչպես նրա միջից դուրս հորդեց ձյունաճերմակ կաթը՝ սառը, հանգիստ, ինչպես նորեկ գարնան գիշերային հնչյունները, և լցրեց բաժակը մինչև վերջ, մինչև պռունկը, մինչև վերջին միլիմետրը․․․

---

[1] Չարագույժ, սարսափազդու, հեգնական ժպիտ: