Հայրեր և որդիներ:Հիասթափություն

 Ձեզ եմ ներկայացնում իմ նոր պատմվածքաշարի առաջին պատմվածքը:Այս պատմվածքները առանձնանում են մյուս պատմվածքներիցս նրանով,որ այստեղ պատմվում են բացառապես հոր և որդիների փոխհարաբերությունները:Միշտ չէ,որ մեր ուզած կերպ է դասավորվում մեր կյանքը:Հենց այսպիսի դեպքերի մասին էլ պատրաստվում եմ պատմել ձեզ:Դե ինչ ,պատմվածք առաջին՝

Հիասթափություն

Հիվանդանոցում մարդիկ ավելի շուտ են խելահաս դառնում: Եթե սովորական պայմաններում ապրող երեխան հնարավորություն է ունենում ապրելու կյանքի փուլերը հատիկ- հատիկ ,ապա հիվանդանոցում  իրենց կյանքի մեծագույն ու կարևոր հատվածը ապրող երեխաների մոտ այդ փուլերից որոշները բացակայում են:Նրանք ուղղակի պարտավոր են լինում քայլել մեծերին համընթաց, թեթևացնել իրենց ծնողների հոգսը, սկսում են անել հուսադրող քայլեր,որ եղած խնդիրներին չգումարվի նաև նրանց մռայլ դեմքը: Իսկ ծնողի համար ավելի վատ բան չկա,քան տեսնել սեփական երեխային ընկճված: Եվ եթե սովորական միջավայրում ապրող երեխան կարող է սրա մասին չմտածել, ապա հիվանդանոցաբնակ երեխաները սա սկսում են հասկանալ դեռ իրենք ծնող չդարձած: Սակայն երբեմն անձնվիրությունը նույն պատասխանը չի ստանում,երեխայի` արտաքնապես հասունացած սիրտը փշրվում է,քանզի նրա սրտում բույն է դնում հիասթափությունը:

10-ամյա Միքայելի համար սակայն ցավը հիվանդությունը չէր:Նա մեկն էր այն երեխաներից ,ովքեր զոհ են դառնում ծնողների լուռ կամ երբեմն էլ բուռն արտահայտվող հակամարտությանը: Իր խելահաս կյանքում Միքայելը մատների վրա կարող էր հաշվել, թե քանի օր է առավոտից մինչև երեկո տեսել հորը տանը: Երբեմն ճիշտ է ասված,որ մարդիկ աշխտանքը կարևորում են ընտանիքից: Սա հենց այդ դեպքն էր:Ամեն գիշեր, երբ Միքայելը քնած էր լինում, հանկարծ զգում էր հոր՝ չածիլված դեմքի հպումը իր երեսին,նրա համբույրը ու նրա անխափան ժամացույցի պես ամեն անգամ հնչող նույն արտահայտությունը՝<<Լա՛վ սովորիր, տղա՛ս ,որ լավ մարդ դառնաս>>:Շատ անգամ էր Միքայելը  զգացել, որ ահա, ուր որ է ,կարող է մոռանալ հոր դեմքը ու նա կառչել էր լուսանկարներից:Իսկ ներկայությունը ապահովող միակ տարրը ձայնն էր՝անխափան ժամացույցի տկտկոցի պես հնչող ձայնը: Բայց, չնայած այս սակավատեսությանը, Միքայելը չէր դադարել սիրել հորը,ավելին՝ նրա բացակայությունը ավելի զգացնել էր տալիս նրա կարիքը ու Միքայելը տենդագին շարունակում էր սիրել նրան:Ո՞վ էր նրա համար կյանքի ուղենիշ՝հայրը,ո՞վ էր՝ում փորձում էր նմանվել՝հայրը,և ամեն ինչի պատասխանը հայրն էր: Նա երջանիկ էր համարում իրեն,որ ունի նման ծնողներ:

 Երեխա էր:

 Վերջին անգամ նա հորը ողջ օրվա կտրվածքով տեսել էր այն չարաբաստիկ օրը,երբ դպրոցից նրան ուշաթափ տեղփոխեցին հիվանդանոց:Առաջին անգամ նա հոր հետ զրույց ունեցավ այդքան երկար:Հայրը փորձում էր նախապատրաստել նրան ընդունելու անխուսափելին:

-Տղե՛ս,մենք պետք է խոսենք:

-Պա՞պ,բա՞ն է պատահել:

-Հա՛, տղես, պատահել է:

-Դե՛ ասա,պա՜պ:

-Բայց խոստացիր, որ քեզ մեծի պես կպահես:

-Ես կմեռնե՞մ:

Հարցը ուղղակի շփոթի մեջ գցեց  հորը:Ինչ կարող էր իմանալ տասնամյա երեխան մահվան մասին:Աստվա՜ծ իմ,նա ինչքա՜ն է հետ մնացել որդու հասունացուից, որքա՜ն տարիներ են սահել նրա կողքով,ու նա արժանապես հայրություն չի արել իր միակ որդուն:

-Ի՞նչ ես ասում, Միքո՛ ջան,չէ՛,իհարկե դու չես մահանա,-անակնկալ հարցադրման ազդեցության տակ, ինքն էլ չհասկանալով ինչու կամ ինչպես՝ ստեց հայրը:Իսկ իրականում նա պատրաստվում էր ասել հենց դա:Այո՛, Միքայելը հիվանդ էր:Հետազատությունները նրա մոտ հայտնաբերել էին գլխուղեղի քաղցկեղ:Անբուժելի էր:

-Ուրեմն ինչ կարող է լինել,որ այդպես ծանր ես տանում:

-Տղե՛ս,ուղղակի դու որոշ ժամանակ պետք է մնաս հիվանդանոցում:

-Իսկ դու հաճախ ինձ կայցելես:

-Իհարկե:

Միքայելը իր փոքրիկ ձեռքերով գրկեց հոր պարանոցը ու նրա ականջին շշնջաց. <<Ես այստեղ էլ կսովորեմ,որ լավ մարդ դառնամ,դու չանհանգստանաս>>:Հոր աչքերից արցունքները գլորվեցին:Որքան էլ բնույթով մարդ կարծր լինի,սակայն ոչ ոքի  անտարբեր չի կարող թողնել նման սիրո դրսևորումը:

Իսկ գիեշերը Միքայելի մտքում միայն մի բան էր պտտվում.<<Ես ամենաերջանիկ մարդն եմ:Պապան խոստացավ շուտ- շուտ այցելել ինձ,իսկ մաման ասաց, որ ամեն օր, ինչքան ես այստեղ  պառկած կլինեմ,մի մեքենա ինձ կնվիրի:Երբ ես այստեղից դուրս գամ, բոլորը ինձ կնախանձեն,քանի որ ես ամենամեծ հավաքածուն կունենամ մեքենաների>>:Ապա իր կյանքից գոհ ժպտաց ու փակեց աչքերը:

Մյուս օրերին նա պահեց իր խոստումը: Այո՛,նա սովորում էր անգամ հիվանդանոցում,պարտադրում էր մորը իմանալ հանձնարարությունները, կատարում էր դրանք ,տալիս ստուգելու: Որքան էլ մայրը թախանձում էր,որ հանգստանա դասերից, մեկ է, Միքայելը չէր պատրաստվում իր խոսքից հետ կանգնել: Արդարության համար ասենք, որ հայրն էլ էր իր խոստումը պահում:Համեմատած  իրենց մշտական տեսկցությունների՝ հիմա նա գոնե շաբաթը մեկ այցելում էր որդուն,ու դա Միքայելի համար արքայական կյանք էր:Ինքն էլ չէր հասկանում, թե ինչով է արժանացել նման  երջանկության:Ամեն օր քնելուց առաջ աղոթում էր Աստծուն,խնդրում երկարեցնել իր հիվանդությունը,չէ որ այդպիսով և իր մեքենաներն էին շատանում, և  հայրն էր հաճախակի այցելում:Սակայն անգամ թվացյալ երջանկությունը կարճատև է լինում: Ասում են երջանկությունը թիթեռի նման մի բան է:Փակ տարածություններ չի սիրում ընդհանրապես:Բավական է ձեռքդ բաց քնես, ու նա դուրս է փախչում ափիցդ,գնում նոր երջանիկ գտնելու:Երևի Միքայելը հենց բաց ձեռքով էլ քնել էր,թե չէ ինչու պետք է ամեն ինչ այդպես գլխիվայր շրջվեր:

Արդեն մոտ ամիսուկես էր, ինչ Միքայելը հիվանդանոցում էր:Իր համար անհասկանալի էր,թե ինչու չի կարողանում իր հասկակիցների հետ լեզու գտնել,մինչև նրանցից մեկի հետ մի օր բախտ չունեցավ մոր բացակայության ընթացում խոսելու:

-Քեզ ի՞նչ է թվում,որ դու  այստեղից դուրս ես գրվելու երբևէ,-հարցրեց նրան զրուցընկերը:-Եթե դու այդպես ես մտածում,ապա  հիմար ես:Այս բաժանմունքից ոչ ոք տուն չի վերադառնում: Մեր հիվանդությունը անբուժելի է: Օրինակ՝ ինձ մոտ այս անիծյալ հիվանդությունը  հայտնաբերել են 3 տարի առաջ: Ամեն անգամ նոր պայքար եմ մղում սրա դեմ, բայց դե սրան հաղթահարում չկա: Ինձնից ավելի երջանիկներն էլ կան:

-Էդ ինչպե՞ս,-հարցրեց Միքայելը:

-Դե, նրանք էնքանով են երջանիկ, որ ստիպված չեն լինում պայքարել, հիվանդությունը նրանց տանում է առանց պայքարի հնարավորության:

-Հա,  բայց ես չեմ ուզում մեռնել,-լացակումած ասաց Միքայելը:

-Ես էլ,նա էլ,մյուսն էլ…ոչ ոք էլ չի ուզում մեռնել,սակայն տարիներով այստեղ փակվելուց ավելի վատ բան չկա,հավատա:Երբ ամեն ագամ քեզ այցելողները չգիտեն ինչպես նայել դեմքիդ,քանի որ կասկածում են, որ դա կարող է լինել վերջին անգամը:նրանք գիտակցաբար չեն նայում, որ հետաձգեն այդ վայրկյանը:Երբ տարին մեկ անգամ ծննդյանդ օրը հավաքվածները չեն կարողանում քեզ առանց խղճահարության նայել ու առողջություն մաղթել,քանի որ գիտեն, որ այդ բաղձալի առողջությունը քեզնից շատ հեռու է փախել: Երբ տարիներ անց անգամ ծնողներդ են հոգնում անընդհատ քո կողքին լինել,քանի որ հիվանդից ավելի ծանր է հիվանդապահի վիճակը:

-Չէ՛,իմ ծնողները ինձ չեն թողնի երբեք,ես վստահ եմ,-ասաց Միքայելը,իսկապես համոզված լինելով, որ այդպես էլ կլինի:

Այնպես տարօրինակ էր տասը-տասնմեկամյա երեխայի բերանից այդքան ճշմարտություն լսել: Այո՛, և այստեղ է, որ հասկանում ես ՝ հիվանդանոցը կյքանի ու հասունացման յուրօրինակ դպրոց է,դաժան դպրոց,որ վիճակվում է անցնել ամենաուժեղներին,իսկ ով թույլ է, նա այդպես էլ չի սովորում պայքարելու արվեստը,նա հանձնվում է անսահման լույսին,փրկում իրեն կասկածելիի ու իրականի հորձանուտից՝գնալով դեպի միակ ճշմարիտը:

Այդ օրը հայրը սովորականի պես շաբաթական իր այցելությունն էր անում որդուն,սակայն նրա հայցքում նորից անհանգստություն կար, ինչպես այն օրը, երբ ստիպված էր հայտնել որդուն իր հիվանդության մասին: Միքայլեը կարծում էր, որ նա պետք է իրեն հայտնի այն, ինչը արդեն իմացել էր իր զրուցընկերոջից:Նա արդեն գիտեր, որ վաղ թե ուշ պետք է մեռնի,բայց պատրաստ էր պայքարել,պայքարել հանուն այն բանի որ հայրը ամեն շաբաթ այցելի իրեն,պայքարել հանուն ծնողների:

-Պա՞պ,բա՞ն ես ուզում ասել:

-Հա, Միքո՛ ջան,ուզում եմ:

-Ես գիտեմ, թե ինչ:

-Հա՞:Ու որտեղի՞ց գիտես:

-Դե գիտեմ էլի:Մի՛ անհանգստացիր, ես չեմ վախենում մահվանից:Դու ու մաման ինձ ուժ եք տալիս :Ես կպայքարեմ:Ես չեմ հանձնվի:

Հայրը երեխայի պես արտասվում էր:Այն, ինչ նա չէր համարձակվել ասել նախորդ անգամ,որդին ասում էր այդպես համարձակ ու դեռ միասնական պայքարի հույսով:Բայց նա ուրիշ բան էր պատրաստվում հայտնել որդուն:

-Տղա՛ս,-մի կերպ խեղդելով արցունքները շարունակեց հայրը,-այո մենք միասին կպայքարենք,դու չես մահանա,չտածես:Բայց ես քեզ ուրիշ բան էի ուզում ասել:

-Հա՞,ու ի՞նչ:

-Դու ինձ կհասկանաս,այնպե՞ս չէ:

Միքայելը լայն բացված աչքերը խոժոռել էր  հոր դեքին ու, պատրաստ հակամարտությանը, սպասում էր նոր հարվածին:

-Դու գիտես,-շարունակեց հայրը,-որ վերջին ժամանակներում ես ու մայրդ հաճախ ենք վիճում:Մեզ համար դժվար էր նման որոշում կայացնելը,բայց ավելի լավ էր հիմա, քան հետո:

-Դուք էլ իրար չե՞ք սիրում,-տխուր հարցրեց միքայելը:

-Սիրում ենք, բայց ոչ առաջվա պես:Ու դրա համար էլ ես ուզում եմ, որ մենք բաժանվենք մայրիկի հետ:

-Ի՞նչ,-իր ականջներին չհավատաց Միքայելը:

-Բայց դու չմտածես, մենք էլի երեքով կպայքարենք,դա ոչնչ չի փոխի:

-Կարող եք սպասել գոնե մինչև իմ դուրս գրվելը,հետաձգիր բաժանումը,պապ,-թախանձագին ասաց Միքայելը:

-Չեմ կարող տղաս:

-Դուք արդեն բաժանվե՜լ եք,այո՞: Ու դու հիմա պատրաստի լուրն ես եկել ասելու ինձ,- ոչինչ չարտահայտող հայացքը առաստաղին հառելով՝ ասաց Միքայելը ու մեջքով շրջվեց դեպի հայրը:Նա անձայն լաց էր լինում: Հանկարծ նորից շրջվեց դեպի նա, կատաղությամբ լի աչքերով նայեց հոր աչքերին ու ասաց.

-Ես այսքան ժամանակ սխալ եմ եղել: Արդեն տասը տարի է, ինչ ես քեզ հազարից մեկ եմ տեսնում,այն էլ անգամ հիմա, երբ ամենից շատ քո կարիքն ունեմ,բայց, մեկ է, ես չեմ դադարել քեզ սիրել,հպարտանալ քեզնով: Գիտե՞ս, իսկ ես հիմարի պես մտածում էի, որ մեծանալով ամեն ինչ կանեմ, որ քեզ նմանվեմ:Այո՛, հիմար եմ եղել:Ինչպե՜ս կարելի է երազել լինել նույնպիսի հրեշ ծնող, ինչպիսին դու ես: Իսկ ես շարունակում էի անգամ մահը աչքերումս սովորել,որ դու անգամ մահվանիցս հետո հպարտանաս ինձնով:Սովորեմ,որ լավ մարդ դառնա՞մ,հա՞:Իսկ ու՞մ է պետք լավ որդին, երբ հայրն այսպիսի ոչնչություն է:Դու անգամ չհամբերեցիր երկու ամիս,չհամբերեցիր գոնե մինչ կմեռնեմ:Դու՛րս արի իմ սենյակից,դու՛րս,-գոռաց հանկարծ Միքայելը,-դուրս արի ու այլևս չմտնես այս սենյակ:Հետդ այս գրքերն էլ կտանես: Իսկ ես պայքարելու հույս ունեի:Իսկ ինչի՞ համար:Որ քո նման մի հրեշ էլ էս աշխարհում ուրիշի ճակատագրի հետ խաղա՞ր:Չէ՛,գոհ եմ,ես իմ երեխաներից այսպիսի անեծքի չէի ուզենա՝ արժանանամ: Այնպես որ՝ հեռացիր ու մոռացիր, որ ընտանիք ունես: Հեռացի՛ր:

Հայրը շշմել էր որդու արձագանքից:Երբեք նա այդպես չէր խոսել իր հետ: Ու չնայած սազական չէր որդու խոսելը հոր հետ,բայց նա հասկանում էր որ երեխայի բերանով ինքը արդարությունն էր խոսում:

Իսկ երկու օր անց Միքայելը հանձնվեց հիվանդությանը:Նա լուռ ու առանց պայքարի գնաց դեպի անսահման լույսը:

Նա այն քիչ երջանիկներից էր,ում հիվանդությունը տարավ առանց պայքարի:

Երեխա էր,հիասթափված երեխա: